ëres ladines
Isabella Mussner y si vijion d’armunia
// Sofia Stuflesser //
La lia Gaia ie na scumenciadiva de utl coletif, de tueda y furmazion, metuda a jì te Gherdëina. La lia à l fin de svilupé la criatività di mutons y dla mutans tres na furmazion de scola che sibe nce l nseniamënt dl’ert dl viver.

Isabella Mussner à abù l’idea per l proiet Gaia
Isabella Mussner ie n’ëila da de gran vijions; vijions che ne resta nia mé ideies, ma che vën nce metudes n droa. La vijionera de Sëlva à scrit truepa cianties, la se mpënia tl proiet Help Goma tla Republica Democratica dl Congo, la à nvià via l proiet “Generazion Tlima” per la scunanza dl ambient y la à abù l’idea per l Portal Ladin, na plataforma interladina cun cianties, stories y d’autri cuntenuc. Si majera vijion, che ie madurida truep ani alalongia, ie chëla dla lia Gaia.
“La lia Gaia se à tëut dant de pité ucajions per jënt d’uni età de se ancunté te de plu ucajions. Pra chësta ancuntedes possen mparé a cunëscer miec sé nstësc y a vester n pesc cun sé, fajan crëscer l amor per sé nstësc. Coche segondo var possa madurì l amor y la cunvivënza cun i autri, y coche terzo la cunvivënza n armunia sun l mond. Belau dut chël che fajon à na gran fazion sun l mond. L ie mpurtant che sonse n armunia cun la jënt, cun la natura y dut cant, acioche duc y dut posse se n sté bën”, spiega Isabella Mussner, ideadëura y cuordinadëura dl proiet Gaia.
Mparé cun legrëza
N gran proiet dla lia Gaia ie chël de pité na luegia ulache la mutans y i mutons posse se ancunté y fé esperienzes cun la filosofia spiegheda dant, deberieda cun acumpaniadëures o nce mé danter ëi. La scumenciadiva ie per mutans y mutons tl’età dla scolina y dla scola elementera, ma n ie tl lëur de la slargë ora ala scola mesana. De dezëmber 2024 ie la scola unida recunesciuda ufizialmënter. La vijion de Isabella Mussner se stiza sun cunzec d’aprendimënt svilupei da persones espertes dla pedagogia, psicologia y neuroscienza, coche p.ej. Maria Montessori. “L ie mpurtant pité ambienc y material cun chëi che la mëndres y i mëndri posse mparé, jan do a si nteresc, ajache chëla ie la forma plu efizienta de mparé. Mutans y mutons nasc cun na gran ueia de scuvierjer y nrescì. I uel vester prutagonisć y mëter n droa chël che i à dedite”, spiega Isabella Mussner. “Uniun de nëus ie tan autramënter, uniun à de bujën de n’autra maniera, de n auter ritm de mparé, d’auter material, d’autri ambienc. Chësc cialons nëus tant che son boni de pité, acioche uni muta y mut posse se sentì bën coche la/l ie. Nëus schivon nce de giudiché y de paredlé, ajache son tan autramënter y ajache paredlé gauja cuncurënza. L ie plu l’idea de cunlauré, de viver deberieda. Duc sà che uniun/a ie autramënter y chël ie l valor. Uni persona fej si vares coche la ie bona, ulache la se sënt segura. Chësc porta pro a na majera crëta te sé nstësc y nsci ruvons de reviers pra chël che on dit dant, la pesc cun sé nstësc.”
Chësc sëmi de armunia cun sé, cun i autri y cun l mond, che ie unì realtà tres l mpëni de Isabella Mussner, ti semea bëndebò ai pensieres che ova nce bele Tresl Gruber, a chëla che pudon danter l auter ti sentì gra che on al didancuei na scola paritetica ladina. Tramedoi ëiles à giaurì n mond nuef tla maniera de fé crëscer la mutans y i mutons.
“La lia Gaia se à tëut dant de pité ucajions per jënt d’uni età de se ancunté te de plu ucajions. Pra chësta ancuntedes possen mparé a cunëscer miec sé nstësc y a vester n pesc cun sé, fajan crëscer l amor per sé nstësc. Coche segondo var possa madurì l amor y la cunvivënza cun i autri, y coche terzo la cunvivënza n armunia sun l mond. Belau dut chël che fajon à na gran fazion sun l mond. L ie mpurtant che sonse n armunia cun la jënt, cun la natura y dut cant, acioche duc y dut posse se n sté bën”, spiega Isabella Mussner, ideadëura y cuordinadëura dl proiet Gaia.
Mparé cun legrëza
Chësc sëmi de armunia cun sé, cun i autri y cun l mond, che ie unì realtà tres l mpëni de Isabella Mussner, ti semea bëndebò ai pensieres che ova nce bele Tresl Gruber, a chëla che pudon danter l auter ti sentì gra che on al didancuei na scola paritetica ladina. Tramedoi ëiles à giaurì n mond nuef tla maniera de fé crëscer la mutans y i mutons.
